У кастрычніку 2004 года на свята Пакрава Прасвятой Багародзіцы адбылося адкрыццё і асвячэнне адроджанай святыні – храма Пакрава Прасвятой Багародзіцы г.Полацка. Сёлета мінула роўна дзесяць гадоў з той падзеі, якая аб’яднала літаральна ўсіх палачан: царква будавалася ўсім мірам. Аб гісторыі і сучаснасці полацкай святыні для чытачоў «Полацкага весніка» расказвае настаяцель храма протаіерэй Уладзімір Рацьковіч.
— Айцец Уладзімір, будзе дарэчы ўзгадаць, што за апошнія сто гадоў упершыню ў Полацку практычна з нуля адноўлена праваслаўная царква.
— Лёс храма Пакрава Прасвятой Багародзіцы сапраўды ўнікальны. Па гістарычных звестках ён быў пабудаваны ў 1781 годзе і першапачаткова лічыўся могілкавай царквой Богаяўленскага манастыра. І ў пэўнай ступені гэта было працягам традыцый старажытнага гарадскога некропаля, які знаходзіўся ў гэтым месцы з часоў Полацкага княства.
Сам жа Богаяўленскі манастыр, старую царкву якога перанеслі на новае месца, з 1780 года пачаў адбудоўвацца практычна нанава. Каля трыццаці гадоў, у сувязі з рознымі гістарычнымі падзеямі, царква Пакрава Прасвятой Багародзіцы была аб’яўлена саборнаю, галоўнай гарадской царквой, якая фактычна выконвала ролю кафедральнага сабора. У далейшым яна перажыве і рамонты, і пажар 1900 года. Канечне, царква перажыве гэты пажар не ў прамым сэнсе: драўляны будынак храма як і яшчэ больш за 100 дамоў палачан згараць. Але на гэтым не закончылася гісторыя царквы. І зноў пачынаецца збор сродкаў на аднаўленне святыні. У 1914 годзе храм быў пабудаваны. Але літаральна праз дзесяць гадоў пачнуцца новыя выпрабаванні. Спачатку ён будзе ў 30-х гадах зачынены, а ў 1967 годзе абгарэлыя сцены яго канчаткова разбяруць. І толькі ў 1991 годзе будзе ўзнята пытанне па адраджэнні храма Пакрава Прасвятой Багародзіцы.
Самым актыўным падзвіжнікам у справе адраджэння царквы на пачатковым яго этапе быў старэйшы клірык епархіі протаіерэй Міхаіл Уляхін. Менавіта ён правёў асвячэнне будучай царквы ў дні святкавання 1000-годдзя Полацкай епархіі ў 1992 годзе.
Але актыўныя работы па аднаўленні святыні пачаліся ў 2003 годзе з блаславення мітрапаліта Мінскага і Слуцкага Філарэта, Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі і епіскапа Полацкага і Глыбоцкага Феадосія пры актыўным садзейнічанні гарадскіх улад. На наступны год у сярэдзіне кастрычніка адбылося адкрыццё храма.
Падводзячы вынік сказанаму вышэй, адзначу: полацкую святыню можна параўнаць і з птушкай фенікс, якая гарыць і зноў узнікае з попелу, і з Неапалімай купіной, якая гарыць і не згарае. Вера палачан у Бога, у заступніцтва Прасвятой Багародзіцы настолькі магутная, што храм гэты вечны, як і сам наш горад, як вечная надзея людзей на Боскую любоў і міласэрнасць.
— На Ваш погляд, што прынеслі гэтыя дзесяць гадоў у жыццё гараджан?
— У першую чаргу — малітву. Малітва да Бога, да Багародзіцы і святых. І гэта наш галоўны набытак. Усіх. Пад дахам храма Пакрава Прасвятой Багародзіцы размешчаны і яшчэ адзін ніжні храм, які асвечаны ў гонар свяціцеля Георгія Амастрыдскага.
Пры храме працуе сястрыцтва, якое з’яўляецца падраздзяленнем епархіяльнага брацтва святога Мікалая Цудатворца і прападобнай Еўфрасінні Полацкай. На сённяшні дзень у нашым сястрыцтве на службе 14 сясцёр. Яны маюць духаўніка і 69 добраахвотнікаў, якія з’яўляюцца прыхаджанамі храма. Сястрыцтва займаецца духоўнымі клопатамі, дапамагае святарам храма пры здзяйсненні Таінстваў на даму або ў бальніцах, аказвае сацыяльную дапамогу.
Сем сацыяльных устаноў абслугоўваюцца сястрыцтвам прыхода. Гэта Полацкі міжраённы анкалагічны дыспансер, Полацкая абласная псіхіятрычная бальніца, Вароніцкая бальніца сястрынскага догляду, бальніца сястрынскага догляду в.Сястронкі, дзіцячы сацыяльны прытулак г.Полацка, хіміка-тэхналагічнага каледжа і ліцэя будаўнікоў, школа-інтэрнат г.п.Опса Браслаўскага раёна.
Пры храме сястрыцтва аказвае пасільную матэрыяльную і фінансавую дапамогу шматдзетным сем’ям, маламаёмным, інвалідам і людзям без пэўнага месца жыхарства. Асаблівая ўвага надаецца навучанню сясцёр справам міласэрнасці і прыцягненню новых добраахвотнікаў.
Ажыццяўляем супрацоўніцтва з дзяржаўнымі арганізацыямі. У Тэрытарыяльным цэнтры сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва сумесна з духавенствам праводзяцца планавыя семінары для сацыяльных работнікаў. Маюцца дамоўленасці па аказанні дапамогі ў аднаўленні дакументаў асобам, якія не маюць пэўнага месца жыхарства.
У навучальных установах імкнемся прыцягнуць навучэнцаў і педагогаў да сацыяльнага служэння прыхода. Гэта сумеснае наведванне сацыяльных аб’ектаў з мэтай правядзення царкоўных святочных мерапрыемстваў, збор рэчаў.
— Цяпер многія, асабліва моладзь, хочуць жыць лёгка, весела, мець усё і адразу…
— Ведаеце, адразу ўспомнілася дзіцячая казка пра лёгкі хлеб. Лёгкага хлеба не бывае. Звярніце ўвагу, хто не надта ўважлівы, як вядуць маці сваіх дзяцей раніцай у дзіцячыя садкі. Дзеці могуць капрызнічаць, яшчэ не надта выспаліся. А яны цярпліва вось так іх нясуць па жыцці. І так з дня ў дзень. Справа ў тым, што толькі праца – сапраўдная, творчая — дае чалавеку магчымасць развівацца, пашыраць светапогляд, дапамагае раскрыць сутнасць жыцця, робіць чалавека творцай. Чаму ў кожным народзе так цэняцца, так шануюцца сапраўдныя майстры. І не надта — важна пастух ты ці мастак, каваль ці цясляр. Сапраўдны майстар – гэта чалавек, які цвёрда стаіць на нагах, ведае ўсяму цану, які не будзе гнуцца туды, куды дзме вецер, якому можна давяраць. Майстар — чалавек надзейны ва ўсіх адносінах. А працавітаму заўсёды дапамагае Гасподзь. Таму што Сам Гасподзь наш Творца. Ён так усё адмыслова стварыў, нават лісточка няма на дрэве аднолькавага, сняжынкі…
А наконт «весела», тут па-рознаму на гэта можна глядзець. Гумар у жыцці — рэч неабходная. А вось калі ёсць спроба абсмяяць усё і ўся – у гэтым карысці нуль, адна шкода для душы. Таму што кожная справа ў чалавека павінна пачынацца з малітвы, з просьбы да Бога, каб ён дапамог, паспрыяў яе пачаць і закончыць. А дзе няўвага – ад такой справы Бог адступіць. Чалавек павінен быць адказным, таму што справядліва кажуць: калі не будзеш будаваць сваё жыццё, для цябе яго пабудуе нехта іншы. Але гэта будзе ўжо зусім іншая песня – не твая.
— Айцец Уладзімір, можна дапусціць такі момант, што інтэрв’ю з Вамі чытае чалавек, які ніколі не быў у храме. Раскажыце, калі ласка, навошта хрысціяніну наведваць царкву?
— Давайце тады пагаворым пра мэту нашага жыцця і сродкі дасягнення гэтай мэты. З адной умовай: чалавек разумее, што яго жыццё не заканчваецца са смерцю. Дарэчы, гэта ведалі яшчэ і нашы продкі-язычнікі, якія вельмі шанавалі спачыўшых родзічаў і былі ўпэўнены, што яны дапамагаюць ім ва ўсіх жыццёвых клопатах. Але гэта было яшчэ да прыняцця нашым народам хрысціянства. Дык вось, калі чалавек ведае, што жыццё — вечнасць, мэта кожнага — дасягнуць Царства Нябеснага, дзе пануе Боская гармонія і прыгажосць. А каб можна было жыць у тым месцы, дзе жыве Гасподзь, трэба быць з Ім, як кажуць, адной крыві. І яшчэ на зямлі прайсці гэтую школу навучання. Узгадаем словы свяціцеля Васіля Вялікага: «Чалавек — гэта жывёла, атрымаўшая загад стаць Богам». Каб стаць Богам, нам і патрэбны сродкі, якія ёсць ў Царкве. Кожны храм — гэта дом Госпада, дзе здзяйсняюцца царкоўныя Таінствы. Не будзем забываць пра запаведзі, якія Гасподзь даў чалавеку, пра малітву. У сукупнасці гэта і ёсць сродкі для дасягнення нашай галоўнай мэты. Вось што значыць для хрысціяніна храм, вось чаму так многа храмаў будавалі нашы продкі.
— Наш народ вельмі шануе свята Пакрава Прасвятой Багародзіцы. Да таго ж 14 кастрычніка у нашай краіне адзначаецца і Дзень Маці. Гэта ж не выпадковыя супадзенні?
— Калі ўзгадаць гісторыю свята Пакрава Прасвятой Багародзіцы, то яно ўстаноўлена ў памяць пра падзею, якая адбылася ў Канстанцінопалі ў сярэдзіне Х стагоддзя. Да горада набліжалася шматлікае варожае войска. І ў час набажэнства ў Влахернскім храме, калі ўвесь народ малітоўна прасіў аб Нябеснай дапамозе, святы Андрэй Юродзівы і яго вучань Епіфаній нечакана ўбачылі ў паветры над молячыміся Божую Маці, якая сваім амафорам (покрывам) накрыла людзей, абараняючы іх ад ворагаў, бачных і нябачных. У свята Пакрава Прасвятой Багародзіцы мы звяртаемся да Царыцы Нябеснай і просім у яе абароны і дапамогі. Яна Маці, наша заступніца.
І, безумоўна, нездарма ў гэты дзень мы ўзгадваем усіх нашых маці, любоў якіх сагравае нас на працягу ўсяго жыцця. Яны наша дапамога, падтрымка, яны любяць нас такімі, якія мы ёсць, з усімі недахопамі і слабасцямі. Мы заўсёды можам прыйсці ў родны дом, тут нас чакаюць і любяць. І такім родным домам для палачан з’яўляецца храм Пакрава Прасвятой Багародзіцы.
Гутарыла Вольга ГАВЯЙНОВІЧ.
Фота Андрэя МАРЦЫНКЕВІЧА.
